Pruritus (Kaşıntı)
Kaşıntı pek çok deri hastalığının yanı sıra bazı sistemik hastalıklarda da görülebilen son derece rahatsız edici bir histir. Özellikle uzun sürdüğünde huzursuzluk, yapılan işe odaklanmada zorluk ve uyku bozukluklarına neden olur. Aynı zamanda kaşıma ihtiyacı oluşturması nedeni ile sosyal izolasyona da yol açabilir. Toplumda herkes kaşıntı hissini farklı zamanlarda ve sürelerde olmak üzere hayatında en az birkaç kez yaşar. En basit nedenlerden birisi sinek/böcek sokmaları sonrasında oluşan kaşıntıdır. Haftalar, aylar süren kaşıntı ise kronik kaşıntı olarak isimlendirilir ve altta yatan nedenin ortaya konmasını gerektirir.
Kaşıntı bir hastalık olmaktan ziyade farklı nedenlerle ortaya çıkan bir bulgudur. Deride kızarıklık, kabarıklık gibi görünür bazı değişikliklerin olduğu deri hastalıkları ile beraber olabileceği gibi, tamamen normal görünen deride de ortaya çıkabilir. Kaşımaya rağmen deri normal görünebilir veya sadece kaşımaya bağlı oluşan kaşıntı izleri ve lekeler ortaya çıkabilir.
Kaşıntının belli bir deri alanında olması veya yaygın olması farklı nedenler düşündürür. Kaşıntının ve kaşımanın uzun süre devam etmesi durumunda kaşıma izleri, kabuklanmalar, deride kalınlaşma ve açık veya koyu renk değişiklikleri oluşur. Bu değişiklikler kaşıntının yoğun olduğu deri alanlarına sınırlı olabilir.
Kaşıntının oluşmasında kişinin yaşı, deri tipi, mesleği, çalışılan veya yaşanan ortam, herhangi bir hastalık nedeni ile kullanılan ilaçlar, kullanılan kozmetik ürünler, banyo-yeme-içme alışkanlıkları yanında stres de önemli bir neden olarak karşımıza çıkar. Asıl nedenler arasında olmamasına rağmen kaşıntılı deriye dokunmak, sürtme uygulamak, ortam sıcaklığındaki artış, kahve, çay, alkol tüketimi var olan kaşıntının artmasına neden olur.
Kaşıntı kaşıma isteği uyandırır ve kaşıma kısa süreli de olsa kaşıntıyı azaltarak bir rahatlama sağlar. Yapılan çalışmalar tekrarlanan kaşımanın beyinde davranışsal öğrenme alanını uyardığını göstermiştir. Yani kaşımanın verdiği kaşıntıyı gidermeyle gelen haz öğrenilebilmekte ve kaşıma davranışı devamlılık göstermeye başlayabilmektedir. Bir süre sonra kaşıma alışkanlık haline gelen bir davranış biçimine dönüşebilmektedir.
Mantar enfeksiyonları, paraziter hastalıklardan uyuz ve bitlenme, yaşa bağlı deri kuruluğu, ürtiker, şiddetli sedef hastalığı (psoriazis), ekzemalar, suçiçeği gibi viral enfeksiyonlar kaşıntıya neden olabilen deri hastalıklarından sadece birkaçıdır. Sistemik hastalıklardan kronik böbrek hastalıkları, safra yollarında tıkanmaya veya karaciğer hastalıklarına bağlı sarılık durumları, demir eksikliği, multiple miyelom, tiroid hastalıkları, şeker hastalığı ve lenfomalar kaşıntı görülen durumlardan bazılarıdır. Gördüğümüz gibi kaşıntı bazen önemli bir hastalığın erken teşhis edilmesini sağlayabilecek uyarıcı bir sinyal olabilmektedir ve bu nedenle kaşıntının nedenini ortaya koymak önemlidir.
